Interview in het Friesch Dagblad

Tijd voor de patiënten en je eigen, persoonlijke invulling

Vandaag wil je niet douchen? Prima toch?. Niet om 10 uur uit bed, maar om half twaalf? Dat kan. ,,Je hebt als zzp’er de tijd en bent flexibel, en de regie ligt bij de patiënt. Dat is in de reguliere zorg niet te doen”, legt zelfstandige Attie den Boer (61) uit Leeuwarden uit. ,,Dan zeg je namelijk: ik ben er om 10 uur en ik heb maar een kwartier. En als iemand om 9 uur ‘s ochtends zorg wil, moet je ze soms teleurstellen: de patiënt staat al om half elf ingepland op de route.”

Den Boer kent de verschillen omdat ze in het verleden in loondienst werkte, zowel in het ziekenhuis, verpleeghuis alsook in de thuiszorg. Je zat bijvoorbeeld thuis bij een patiënt ook op je klokje te kijken. En met regelmaat ging ik aan het eind van een bezoek bewust niet in gesprek, want anders liep mijn route uit.”

De gedachten over een onzeker inkomen en fikse tijdsbesteding aan administratie verloren het bij Den Boer in 2013 van het vooruitzicht extra aandacht en tijd te hebben voor de patiënt en binnen de kaders eigen invulling te geven aan de zorg. ,,Als ik nu een uur zorg moet geven en iemand begint ergens over te praten, dan loop ik niet weg. De protocollen blijven hetzelfde en je hebt verantwoordelijkheid voor je eigen handelen, maar als je de patiënt en zijn naasten tijd geeft, wordt de zorg een stuk beter.” Naast lichamelijke hulp, kan dat ook psychische, sociale of spirituele steun zijn.

De zzp’er achter ‘Attie geeft zorg’ zou haar werkweek nu volledig kunnen volboeken met opdrachten, als ze zou willen. Palliatieve en terminale zorg bij ouderen, zorg voor een ernstig zieke 2-jarige, maar ook het aanbrengen van morfinepompen en wondverzorging, combineert ze. Het factureren, de verdere eigen administratie, het bijhouden van kennis via scholing en dossiervoering zijn Den Boer alleszins meegevallen. ,,Het scheelt in de administratie dat ik heel punctueel ben. Dezelfde avond heb ik de zorg die ik heb geleverd vaak al geregistreerd. In die taken ben ik heel gestructureerd, in de zorg ben ik flexibel en geduldig.” 

Gisteren voerden wijkverpleegkundigen nog landelijk actie tegen de werkdruk en onnodige administratie. Hoewel Rutte III een bezuiniging van honderd miljoen euro op de wijkverpleging terugdraaide, blijft men de werkdruk als hoog ervaren door de constante administratieve verantwoording aan verzekeraars en werkgever. Het lijkt er niet beter op te worden de komende jaren met een vergrijzende bevolking die thuis, met een complexere zorgvraag, geholpen moet worden én de instroom in de zorgopleidingen die daarbij achterblijft. 

Ook wij rapporteren in het zorgdossier en in het systeem van onze coöperatie. Dat kan vaak in de tijd die we hebben bij de patiënt. En als ik een uur heb voor een buikspoeling vanwege nierdialyse, dan doe ik de eerste rapportage daar, maak er een foto van en verwerk het verder thuis of op kantoor. Dat zie ik niet als een last.” Den Boer kan niet inschatten wat het verschil is in administratieve last met de wijkverpleging.

Betaling

Een zzp’er heeft in het algemeen altijd een directe relatie met de opdrachtgever. In de zorg is dat niet anders, legt Den Boer uit. Zij heeft enkele cliënten die betalen vanuit hun pgb en soms schakelt een thuiszorginstantie als UMCGroningen Thuis haar in. De meeste opdrachten vult ze in samen met collega’s van Coöperatie Dichtbij uit Groningen. ,,Als coöperatie krijgen wij aanvragen voor zorg vanuit de ziekenhuizen en andere zorgaanbieders, waaronder huisartsen, en als coöperatieleden vormen wij dan zelf een team voor deze zorg. Dat benadrukt des te meer onze zelfstandigheid!” Als bij palliatieve of terminale zorg de patiënt de zorgverleners niet in huis wil of kan hebben, kan naast de woning een caravan voor de zzp’er worden neergezet. 

Er zijn reeds 162 zzp’ers aangesloten bij coöperatie Dichtbij, die werkt door heel het noorden. Opdrachten – bijvoorbeeld een 84-jarige man met uitgezaaide kanker uit Drachten die thuis wil sterven – komen op een online platform beschikbaar en coöperatieleden bieden daarop. De opdracht wordt vervolgens gegund en één of meerdere zzp’ers gaan de zorg leveren.

De iets andere verhoudingen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in de zorg hebben tot verschillen van inzicht geleid tussen zzp’ers en de Belastingdienst. Vooral in de jaren 2013-2014 werden veel VAR-verklaringen – waarin zzp’ers verklaarden ondernemer te zijn – (tijdelijk) ingenomen omdat de fiscus oordeelde dat zorg-zzp’ers eigenlijk in loondienst acteerden. Er lopen daarover nog meerdere rechtszaken. Inzet is onder meer het terugbetalen van de zelfstandigenaftrek.

De Belastingdienst maakt nog steeds jacht op zzp’ers uit 2013. Ook al is er met de wet-DBA inmiddels veel veranderd, de rechter geef de Belastingdienst toch vaak gelijk. En dat is erg jammer”, aldus Jort Schuringa, directeur-bestuurder van coöperatie Dichtbij U.A. De wet-DBA, waarin modelovereenkomsten worden opgesteld en de opdrachtgever medeverantwoordelijk werd voor schijnzelfstandigheid, kwam er volgens de coöperatiedirecteur juist ook om de palliatieve en terminale 24-uurszorg door zzp’ers mogelijk te maken. 

De rechtszaken én het bevriezen van handhaving van de wet-DBA zorgden ervoor dat vele zzp’ers afhaakten en weer in loondienst traden. De groei van het aantal zelfstandigen in vele sectoren hapert. Volgens Schuringa zou het goed zijn als er duidelijkheid komt en de groep zzp’ers weer snel aandikt. ,,Die zijn voor de palliatieve 24-uurszorg hard nodig. En het geeft thuiszorgorganisaties de mogelijkheid een flexibele schil aan te leggen om pieken en dalen in de zorgvraag op te vangen.

Schuringa is van mening dat de huidige zorgmarkt alle reden geeft om het ondernemerschap eens te proberen. ,,Het is prima mogelijk maandelijks tussen 5000 en 8000 euro aan werk te facturen. Daarmee kun je ook afdragen voor je arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen. En bang zijn dat je geen vaste baan meer krijgt als het niet bevalt, hoeft ook niet: er is een enorm tekort aan personeel. Wat mij betreft is zzp’er in de zorg zijn zo’n beetje het ideaal. Je regelt de zorg namelijk zoals je het zelf goed vindt en behoudt een hoge kwaliteit. Bovendien is het te gek om je eigen tijden te kunnen bepalen. Zoiets gun je iedereen.”